Λογοθεραπεία

Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές λόγου, φωνής ομιλίας και μάσησης – κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Η Λογοθεραπεια αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την καθαριότητα της ομιλίας και της φωνής και στην παραγωγή λόγου των βαρήκοων.

Η λογοθεραπεία έχει τη δυνατότητα να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει αποκλίσεις σε αυτούς του τομείς (σύμφωνα με παγκόσμιες κλίμακες μέτρησης δεξιοτήτων) από τη βρεφική έως τη γεροντική ηλικία.

Διαταραχές Λόγου

Η λογοθεραπεία ασχολείται με τις παρακάτω διαταραχές του λόγου:

• Διαταραχές άρθρωσης (δυσαρθρίες, δυσλαλίες)
• Διαταραχές ρυθμού της ομιλίας (λογονευρώσεις, ταχυλαλίες, βραδυλαλίες, τραυλισμός)
• Μερικές ή ολικές διαταραχές προφορικής έκφρασης (κωφαλαλία, αλαλία, υστερική αλαλία)
• Φωνητικές ανωμαλίες (αφωνία, δυσφωνίες, ρινολαλίες)
• Ανωμαλίες κατανόησης και έκφρασης (αφασίες, νευρολογικές διαταραχές, εγκεφαλικές κακώσεις)
• Γραμματικές/συντακτικές ανωμαλίες
• Διαταραχές γραφής/ανάγνωσης
• Μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσαρθρογραφία, δυσαριθμησία, υπερκινητικότητα, σύνδρομο ελλειματικής προσοχής)

 

Τι είναι ο λόγος και η ομιλία;

Λόγος είναι η κατανόηση ενός ατόμου, δηλαδή το τι γνωρίζει. Όλες οι αντιληπτικές και οι γνωστικές ικανότητες κατατάσσονται σε αυτόν τον τομέα. Γνωστικές ικανότητες, όπως γνώση χωρικών και χρονικών εννοιών, χρωμάτων, μεγεθών, σχημάτων, προμαθηματικών εννοιών. Αντιληπτικές δεξιότητες, όπως κατανόηση εντολών, ερωτήσεων, αρνητικών λέξεων.

Ομιλία είναι η γλωσσική έκφραση. Σύμφωνα με το μοντέλο των Bloom and Lahey (1978), η γλωσσική έκφραση χαρακτηρίζεται από:

• Τη φωνολογία, δηλαδή τους φθόγγους της γλώσσας και τους φωνολογικούς κανόνες
• Τη μορφολογία, δηλαδή το μόρφημα και τους μορφολογικούς κανόνες
• Τη σύνταξη, δηλαδή τους κανόνες για το συνδυασμό των λέξεων σε προτάσεις
• Τη σημασιολογία, δηλαδή το νόημα των λέξεων
• Την πραγματολογία, δηλαδή τους κοινωνικό- γλωσσικούς κανόνες σύμφωνα με τους οποίους χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας.

 

Τι είναι η φωνή;

Η φωνή είναι το αποτέλεσμα του εκπνεόμενου αέρα από τους πνεύμονες, ο οποίος περνώντας από το λάρυγγα δονεί τις φωνητικές χορδές με αποτέλεσμα να παράγεται φωνή. Η φωνή χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω:

Ένταση, δηλαδή τη δύναμη της φωνής
Ύψος, δηλαδή τον τόνο της φωνής
Ποιότητα, δηλαδή αν η φωνή ακούγεται βραχνή, ασθμαίνουσα, έχει τρέμουλο, σπασίματα, σταθερότητα

Φυσιολογική φωνή, είναι αυτή που έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Η φωνητική νότα έχει καθαρότητα
• Δεν είναι βραχνή, ασθμαίνουσα ή πιεσμένη
• Είναι ακουστή ακόμα και σε περιβάλλοντα με υψηλά επίπεδα θορύβου
• Είναι ανάλογη της ηλικίας και του φύλου
• Εκπληρεί γλωσσικούς και παραγλωσσικούς ρόλους για την ικανοποίηση του ομιλητή (π.χ. γέλιο)
• Έχει σταθερότητα και δεν αλλάζει κανένα από τα χαρακτηριστικά της, είτε κατά την έναρξη της φωνής, είτε κατά την συνεχόμενη ομιλία
• Έχει αντοχή τόση, ώστε να χρησιμοποιείται στην εργασία και στην κοινωνική ζωή, χωρίς να εμφανίζει κόπωση

 

Τι είναι η επικοινωνία;

Είναι η λεκτική και η μη λεκτική αλληλεπίδραση ενός ατόμου με ένα άλλο. Είναι η ικανότητα ενός ατόμου να δέχεται (να λαμβάνει) και να δίνει ερεθίσματα σε ένα άλλο άτομο.

Εκδηλώνεται με:

• το λεκτικό μήνυμα
• τις εκφράσεις του προσώπου
• τα νεύματα

Τι είναι οι μαθησιακές ικανότητες;
Είναι οι δεξιότητες του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο. Οι δεξιότητες αυτές αφορούν αποκλειστικά τις σχολικές επιδόσεις και συνήθως δεν επηρεάζουν άλλους τομείς (όπως την κατανόηση ή την παράγωγή του λόγου). Πιο συγκεκριμένα είναι:

• Η ικανότητα ανάγνωσης
• Η ικανότητα γραφής
• Η ορθογραφία

 

Τι είναι η σίτιση και η κατάποση;

Είναι η ικανότητα ενός ατόμου, αφού φέρει την τροφή στο στόμα, να την μασήσει και να την καταπιεί.

Οι δομές που εμπλέκονται στη διαδικασία της σίτισης και της κατάποσης είναι οι ακόλουθες:

• Η στοματική κοιλότητα
• Η φαρυγγική κοιλότητα
• Ο οισοφάγος

 

Τι είναι η ροή της ομιλίας;

Ο εισπνεόμενος αέρας περνάει από τη ρινική κοιλότητα, το φάρυγγα, τον λάρυγγα, την τραχεία και καταλήγει στα πνευμόνια. Κατά την επιστροφή του αέρα περνάει από τις ίδιες δομές και διαφεύγει από τη ρινική ή της στοματική κοιλότητα. Η «διαδρομή» αυτή είναι η ροή του αέρα και καθορίζει τον ρυθμό της ομιλίας ενός ατόμου.

Ο ρυθμός ομιλίας εξαρτάται από τα παρακάτω:

• Την αναπνοή
• Την λειτουργική και δομική επάρκεια των δομών που διέρχεται ο αέρας
• Τη δυνατότητα συντονισμού της φωνής και του αέρα για την παραγωγή φωνημάτων, λέξεων, προτάσεων

Ως τραυλισμός χαρακτηρίζεται η διαταραχή στη ροή του λόγου και εμφανίζεται με ασυντόνιστες κινήσεις του μυϊκού συστήματος, της αναπνοής, της φωνής και της άρθρωσης, ενώ παρουσιάζεται στην αρχή ή τη μέση του λόγου σαν επανάληψη συλλαβών, φθόγγων και λέξεων ή σαν ένα επίμονο κόμπιασμα σε έναν φθόγγο.

Η λογοθεραπεία έχει σαν στόχο την αποκατάσταση όλων των παραπάνω διαταραχών σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες όπως την εργοθεραπεία την ειδική αγωγή, την ψυχολογική υποστήριξη.