Αυτισμός: Η Ζωή μετά το Σχολείο. Πανεπιστήμιο και Επαγγελματική αποκατάσταση

Την τελευταία δεκαετία η αύξηση του αριθμού των παιδιών που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό είναι γεγονός. Στις μέρες μας υπάρχει η δυνατότητα καθώς και τα απαραίτητα εφόδια που θα βοηθούσαν το παιδί στη μετάβαση από το σχολείο στο πανεπιστήμιο, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ανεξαρτησίας, καθώς και τις κοινωνικές και ακαδημαϊκές απαιτήσεις που είναι σημαντικές για έναν φοιτητή. Πλέον η γνώση σχετικά με την ειδική υποστήριξη που χρειάζονται οι φοιτητές με αυτισμό έχει φτάσει σε υψηλό επίπεδο σε σχέση με το παρελθόν.

Ιδιαίτερα στο εξωτερικό, αλλά πλέον και στη χώρα μας υπάρχουν πανεπιστήμια (δημόσια ή ιδιωτικά) και μαθήματα τα οποία είναι ιδανικά για άτομα με αυτισμό. Θα ήταν καλό οι γονείς μαζί με τους υπεύθυνους καθηγητές των πανεπιστημίων να συζητήσουν σχετικά με τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα της κάθε επιλογής. Επίσης πριν την εισαγωγή του εφήβου σε κάποιο πανεπιστήμιο ή ιδιωτική σχολή, θα μπορούσαν οι γονείς να κατεβάσουν το απαραίτητο υλικό που περιγράφει τα μαθήματα από τις σχετικές ιστοσελίδες. Σημαντικό κριτήριο για τη σωστή επιλογή είναι η αναζήτηση της βοήθειας που παρέχεται από κάθε σχολή σε παιδιά με αυτισμό. Σε αρκετά πανεπιστήμια υπάρχουν ειδικοί που μπορούν να ενημερώσουν τους καθηγητές σχετικά με τον κατάλληλο τρόπο προσέγγισης παιδιών με αυτισμό και τις απαραίτητες πληροφορίες που θα ήταν καλό να τους παρέχουν.

Μερικά παιδιά με αυτισμό αλλά και οι γονείς τους, ίσως είναι διστακτικοί στο να ενημερώσουν τους καθηγητές σχετικά με τη διαταραχή τους, καθώς θα θέλουν να κάνουν ένα καινούριο ξεκίνημα χωρίς τη σκέψη ότι είναι διαφορετικοί από τους υπόλοιπους. Το βασικό πρόβλημα ίσως στην ενημέρωση της σχολής και των σχετικών καθηγητών δεν αποτελεί απλά η ενημέρωση, αλλά ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να γίνει.

Η μετάβαση από το σχολείο στο πανεπιστήμιο δεν είναι εύκολη. Ένας φοιτητής με αυτισμό, θα ήταν καλό να προετοιμαστεί για ένα αρκετά δύσκολο και καινούριο τρόπο ζωής και πριν από την τελική επιλογή θα πρέπει να ληφθούν υπόψη η διαμονή, τα οικονομικά αλλά και η πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη. Υπάρχουν αρκετά πλεονεκτήματα στην επιλογή ως τόπο διαμονής του φοιτητή με αυτισμό, το σπίτι των γονιών του. Ο λόγος πίσω από αυτή την επιλογή κρύβεται στην πολύ χρήσιμη υποστήριξη που μπορεί ο γονιός να παρέχει στο παιδί του. Αυτό αναφέρεται όχι μόνο στη βοήθεια σχετικά με το πλύσιμο ρούχων, προετοιμασία φαγητού και προσωπική υγιεινή, αλλά και σε θέματα οργάνωσης για την ολοκλήρωση μαθημάτων στην ώρα τους και στη διαχείριση του άγχους. Σε περίπτωση που το παιδί χρειάζεται να ζήσει μακριά από το σπίτι του, τότε ειδική υποστήριξη κρίνεται απαραίτητη.

Οι φοιτητές, πλέον, με αυτιστικά στοιχεία θα πρέπει να εγκλιματιστούν σε μια καθημερινή και εβδομαδιαία ρουτίνα και σίγουρα θα επωφεληθούν από ένα σωστό πρόγραμμα μελέτης και υποστήριξης για τη σωστή οργάνωση και διαχείριση των ακαδημαϊκών υποχρεώσεων. Ένας φοιτητής με αυτισμό μπορεί να δυσκολευτεί στις εξετάσεις αλλά και σε ομαδικές εργασίες. Υπάρχουν βέβαια και λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό το σκοπό. Για παράδειγμα η χρήση πληκτρολογίου αντί για ομιλία ή γραπτό λόγο σε εξετάσεις μπορεί να βοηθήσει για να αποφευχθούν τα προβλήματα στη γραφή ή στον προφορικό λόγο. Επιπλέον σε περιπτώσεις όπου μια ομαδική εργασία είναι μέρος του μαθήματος, θα ήταν καλό να ανατεθεί στον/ην φοιτητή/ρια με αυτισμό μια ατομική εργασία.

Φυσικά η φοιτητική ζωή δεν είναι μόνο ακαδημαϊκές υποχρεώσεις. Είναι πιθανό οι φοιτητές με αυτισμό να θελήσουν να δημιουργήσουν φιλίες και να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες. Συμφοιτητές τυπικής ανάπτυξης μπορούν να βοηθήσουν παρέχοντας ακαδημαϊκή υποστήριξη όπως οδηγίες σχετικά με μαθήματα, έρευνες καθώς και κοινωνικές δραστηριότητες. Με συνεχή υποστήριξη, αλλά και θέληση η στιγμή της αποφοίτησης δεν απέχει πολύ…  Θα φτάσει η στιγμή όπου η αποφοίτηση ενός φοιτητή με αυτισμό είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα, καθώς κατάφερε να υιοθετήσει νέο τρόπο ζωής, να είναι πιο ανεξάρτητος/η και να γίνει μέλος μιας καινούριας κοινωνικής ιεραρχίας.
Κατάλληλες θέσεις εργασίας για άτομα με αυτισμό

Δεν υπάρχει καμία θέση εργασίας που να μην είναι κατάλληλη για άτομα με αυτισμό. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα παγκοσμίως όπου άτομα με αυτιστικά στοιχεία είχαν μια ευρείας εμβέλειας καριέρα από μια δουλειά ταχυδρόμου μέχρι και υψηλόβαθμα στελέχη σε διεθνείς εταιρίες. Μια μικρή λίστα επαγγελμάτων θα μπορούσε να συμπεριλάβει για παράδειγμα θέσεις εκπαίδευσης και μηχανικού. Οι περισσότεροι άνθρωποι τυπικής ή μη ανάπτυξης έχουν διαφορετικές δεξιότητες, αλλά και δυσκολίες. Ανάλογα με τις δεξιότητες του κάθε ατόμου υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας: Σχεδιασμός, αρχιτεκτονική, φωτογραφία, εκπαιδευτής ζώων, μουσικός, μαθηματικός, τεχνικός υπολογιστών, χημικός, βιβλιοθηκάριος.

Λειτουργικά άτομα με αυτισμό μπορούν να αναδειχθούν σε επιφανείς θέσεις με εξαιρετική επιτυχία. Hans Asperger (1944)

 Χαρακτηριστικά για απασχόληση

• Αξιόπιστος
• Επιμονή
• Τελειομανεία
• Ευκολία στον εντοπισμό λαθών
• Τεχνικά ικανός
• Ακριβής
• Προσεκτικός στις λεπτομέρειες
• Λογική
• Συνείδηση
• Γνώσεις
• Επίλυση προβλημάτων

 Συνήθη προβλήματα απασχόλησης

• Ομαδικότητα
• Συμβατικές μέθοδοι
• Ωράριο και ρουτίνα
• Διαχείρηση άγχους
• Προσδοκίες
• Υπερειδικευμένοι
• Παρερμηνεία οδηγιών
• Αντιμετώπιση αλλαγών
• Αποδοχή συμβουλών
• Αναζήτηση βοήθειας
• Οργάνωση και σχεδιασμός
• Διαπροσωπικές σχέσεις

Θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι στα άτομα με αυτισμό υπάρχει μια δυσκολία σχετικά με την κοινωνικοποίηση. Δυστυχώς αυτό είναι ένα μειονέκτημα το οποίο σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να σταθεί εμπόδιο στην εύρεση εργασίας. Για παράδειγμα θα ήταν καλό να αποφευχθεί μια δουλειά η οποία συμπεριλαμβάνει άμεση συνεργασία με άλλους ανθρώπους. Το πρώτο στάδιο είναι μια ενδελεχή αξιολόγηση των επαγγελματικών ικανοτήτων και εμπειριών του ατόμου με αυτισμό. Αυτή η αξιολόγηση θα ήταν καλό να διεξαχθεί πριν το παιδί αποφοιτήσει από τη σχολή προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα για υποστήριξη και βελτίωση πριν την αναζήτηση εργασίας. Θα πρέπει να υπάρξει ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά την επιλογή συγκεκριμένης σταδιοδρομίας . Το άτομο μπορεί να έχει μια συγκεκριμένη φιλοδοξία σταδιοδρομίας για κάποιο χρονικό διάστημα και χρειάζεται καθοδήγηση ως προς το αν η φιλοδοξία αυτή είναι ρεαλιστική.

Είναι γνωστό ότι τα άτομα με στοιχεία αυτισμού παρουσιάζουν εξειδίκευση σε κάποιο τομέα και αυτό για παράδειγμα μπορεί να είναι ένα καλό στοιχείο για μια επιτυχημένη καριέρα. Σωστή χρήση της τεχνολογίας μπορεί να είναι σημάδι για ενασχόληση με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, παιχνίδια κατασκευής ίσως για καριέρα μηχανικού καθώς και κάποιομουσικό όργανο στην ενασχόληση με τη μουσική. Ένα ενδιαφέρον για χάρτες για παράδειγμα μπορεί να οδηγήσει σε απασχόληση ως ταχυδρόμος. Τέλος ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι της εύρεσης εργασίας είναι το βιογραφικό. Η βοήθεια από γονείς ή κάποιον ειδικό κρίνεται απαραίτητη. Είναι καθαρά προσωπική απόφαση για το αν το βιογραφικό θα συμπεριλαμβάνει τη διάγνωση του ατόμου με αυτισμό. Γενικά, θα ήταν καλό να υπάρχει ειλικρίνεια με τον εργοδότη.

Δεν είναι ποτέ αργά για ένα άτομο με αυτισμό να αναζητήσει δουλειά. Μια μικρή δουλειά είναι μια καλή αρχή. Σημαντικό είναι να μάθουν να διαχειρίζονται το χρόνο και να είναι συνεπείς στα ωράρια εργασίας. Κάθε μέρα νέες δεξιότητες αναπτύσσονται…

---

 

Βιβλιογραφία

The Complete Guide to Asperger’s Syndrome, Tony Attwood, 2007

Autism Spectrum Disorders, David G Amaral, Geraldine Dawson , Oxford 2011

Transition to Employment and Independent Living for Individuals with Autism and Aspergers, Temple Grandin – http://www.grandin.com/inc/transition.employment.autism.aspergers.html

For Some with Autism, Jobs to Match their Talents, The New York Times article.