Γραφή: Η κορυφή της πυραμίδας

Η γραφή σήμερα αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική δεξιότητα στην σχολική ηλικία. Μέσω γραπτών δοκιμασιών κρίνεται η σχολική επίδοση. Το 50% μιας τυπικής σχολικής ημέρας αφιερώνεται στη γραφή και στη χρήση εργαλείων γραφής όπως είναι το χαρτί, το μολύβι, η γόμα , η ξύστρα και ο χάρακας.

Υπάρχει διάσταση απόψεων, για το πότε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας είναι έτοιμο να γράψει υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ των επιστημόνων. Η γραφοκινητική ικανότητα του παιδιού ακολουθεί μια αναπτυξιακή πορεία.

Πραγματικό παράδειγμα βελτίωσης της ποιότητας της γραφής σε παιδί με δυσγραφία.

22/09/2008. Γραφή παιδιού πριν την έναρξη της παρέμβασης.

26/11/2009. Γραφή παιδιού κατά τη διάρκεια της παρέμβασης.

Το Αναπτυξιακό Τεστ Οπτικοκινητικής ολοκλήρωσης (V.M.I) έχει ως βασικό σκοπό να εντοπίσει έγκαιρα τυχόν δυσκολίες στην ικανότητα συνεργασίας ματιού – χεριού του παιδιού μέσα από μια ευχάριστη διαδικασία αντιγραφής απλών προτύπων συμπεριλαμβανομένων και 9 γεωμετρικών σχημάτων.
Η γραφή είναι μια σύνθετη δεξιότητα που έχει την βάση της σε νευροβιολογικούς μηχανισμούς και απαιτεί οπτικο-αντιληπτικο-κινητική ολοκλήρωση. Η οπτική αντίληψη του γραφήματος, η αφομοίωση της οπτικής εικόνας του και η ακριβής αναπαραγωγή του έχουν ως αποτέλεσμα την γραφή. Για παράδειγμα η διάκριση του γράμματος “ε” από την λέξη ερώτηση, η συγκράτηση του στην μνήμη ως “ε” (και όχι ως 3 ή ω ή αι) και η αναπαραγωγή του στο κατάλληλο μέγεθος με σταθερό ρυθμό έχει ως αποτέλεσμα τη γραφή της λέξης ερώτηση.

Η ανεπαρκής οργάνωση όλων των παραπάνω προαπαιτούμενων δεξιοτήτων καταλήγει σε ελλιπή αισθητηριoκινητική ολοκλήρωση που επηρεάζει καθοριστικά την ικανότητα γραφής και συχνά οδηγεί σε δυσγραφία .
Βάση του DSM-IV (επίσημο εγχειρίδιο διαφορικής διάγνωσης) η διαταραχή της γραπτής έκφρασης, δυσγραφία, δυσορθογραφία χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα του παιδιού να συνθέσει ένα γραπτό κείμενο. Η μειωμένη αυτή ικανότητα εκφράζεται με λάθη τονισμού ή γραμματικά και ορθογραφικά λάθη (δυσορθογραφία), καθώς και κακής ποιότητας γραφή ( δυσγραφία).

Η δυσγραφία είναι η δυσκολία του παιδιού να δημιουργήσει ένα αποδεκτό και ευανάγνωστο χειρόγραφο με

[unordered_list style=”tick”]

• Τήρηση ίσων διαστημάτων μεταξύ γραμμάτων και λέξεων
• Σταθερή κλίση και ομοιογένεια ως προς το μέγεθος των γραμμάτων
• Πλήρη και σταθερό σχηματισμό των γραμμάτων
• Σταθερή επιλογή πεζών ή κεφαλαίων γραμμάτων
• Ένα παιδί με δυσγραφία συχνά παρουσιάζει
• Έντονη δυσανασχέτηση και κόπωση σε δραστηριότητες γραφής
• Αργό ή γρήγορο ρυθμό γραφής που οδηγεί σε αποδιοργάνωση
• Συχνές παραλείψεις γραμμάτων (χρώμα- χώμα), αντιμεταθέσεις (φάρος-αφρός), καθρεπτισμούς (3-ε) ή και αναστροφές (σ- α, μ-η, Θ-Φ)
• Χαμηλότερη βαθμολογία σε γραπτές δοκιμασίες σε σχέση με τις προφορικές
• Δυσκολία να κρατάει σημειώσεις, κατά την παράδοση του μαθήματος
• Χρονική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση γραπτών διαγωνισμάτων
• Οι δυσκολίες στη γραφή επηρεάζουν άμεσα την σχολική επίδοση του παιδιού δημιουργώντας έλλειψη κινήτρου για μάθηση, ματαίωση και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Πυραμίδα κατάκτησης της δεξιότητας της γραφής:

Το ποσοστό των μαθητών με δυσκολίες στη γραφή παραμένει σταθερά υψηλό και στις δύο τάξεις του δημοτικού, γεγονός που υποδηλώνει πως οι μαθητές της Β΄ δημοτικού με δυσγραφία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες γραφής και σε μεγαλύτερες τάξεις.

Φαίνεται δηλαδή πως η φτωχή ποιότητα γραφής στην Β΄ τάξη δεν είναι μια προσωρινή δυσκολία. Αντιθέτως τα αποτελέσματα αποδεικνύουν την διόγκωση των προβλημάτων γραφής με την πάροδο του χρόνου αν δεν υπάρξει έγκαιρη και κατάλληλη αντιμετώπιση. Έρευνες έχουν δείξει θετική αλληλεπίδραση μεταξύ βελτίωσης της γραφής και μαθησιακής απόδοσης των μαθητών με δυσγραφία. Αυτές οι έρευνες αποδεικνύουν τη σημαντικότητα της πρώιμης αντιμετώπισης των δυσκολιών γραφής.

Για την αποκατάσταση της δυσγραφίας ένας εργοθεραπευτής μπορεί να συνδυάσει κατάλληλα θεραπευτικές μεθόδους και να σχεδιάσει αποτελεσματικά ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα που να εμπεριέχει ποικίλες αισθητηριοκινητικές δραστηριότητες, δραστηριότητες οπτικής αντίληψης, δραστηριότητες κινητικού συντονισμού, οργάνωση του χώρου και δραστηριότητες ρυθμού.
Επίσης ένας εργοθεραπευτής μπορεί να παρέχει εξατομικευμένες συμβουλές που να σχετίζονται με τη θέση του παιδιού, το ύψος της καρέκλας, το είδος του μολυβιού ή και του τετραδίου.

---

Πηγές:
– Smits- Engelsman, B.,Niemeijer , A., & Van Galen, G.(2001). Fine motor deficiencies in children diagnosed as D.C.D. based on poor grapho-motor adility. Human movement science .20(1-2), 161-182.

– Σημειώσεις Ι. Τσίπρα , εργοθεραπεύτρια M.S. Παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη της γραφοκινητικής ετοιμότητας του παιδιού, σύγχρονες αντιλήψεις.

– Πραγματικό περιστατικό που παρακολουθεί το πρόγραμμα ikid.