Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού

Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού. Το παιδί ήδη από τον 7ο μήνα της ζωής του, αναπτύσσει έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη μητέρα του. Το φαινόμενο αυτό λέγεται προσκόλληση του παιδιού στο μητρικό πρόσωπο. Απόρροια της προσκόλλησης αυτής είναι ότι το παιδί νοιώθει το λεγόμενο άγχος του αποχωρισμού: φοβάται μήπως η μητέρα του το εγκαταλείψει και φύγει. Το άγχος αυτό κορυφώνεται μεταξύ του 13ου και του 18ου μήνα και σταδιακά υποχωρεί. Τα περισσότερα παιδιά από το 3ο έτος και μετά ξεπερνούν το άγχος του αποχωρισμού και χωρίς διαμαρτυρίες, μπορούν να βρεθούν μακριά από τη μητέρα τους και με άγνωστα πρόσωπα.

Όμως, μερικά παιδιά, συνεχίζουν να βιώνουν έντονο άγχος αποχωρισμού και πέραν του 3ου έτους. Οι εκδηλώσεις του παρατεταμένου αυτού άγχους του αποχωρισμού ποικίλλουν από τις ήπιες διαμαρτυρίες που προβάλλονται όταν π.χ. το παιδί πρέπει να πάει σχολείο τη Δευτέρα ή όταν οι γονείς του το αφήνουν σε συγγενικό πρόσωπο για να πάνε μια επίσκεψη έως τις έντονες πιεστικές παρορμήσεις για να παραμένει συνεχώς κοντά στη μητέρα του, όπως συμβαίνει π.χ. με το παιδί που παθολογικά ασχολείται συνεχώς με την υγεία της μητέρας του και αυτό το χρησιμοποιεί ως δικαιολογία για να μένει μαζί της.

Μπορούμε να διακρίνουμε σημάδια και συμπτώματα που μπορεί να προσδίδουν σε διαταραχή άγχους του αποχωρισμού και είναι τα εξής:

• Επαναλαμβανόμενη, υπερβολική ανησυχία του παιδιού πως κάτι κακό θα συμβεί σε αυτούς που αγαπά ή/και ακόμη πως θα τους χάσει εντελώς.
• Αυξανόμενη ανησυχία του παιδιού πως θα πεθάνει ή θα απαχθεί.
• Επαναλαμβανόμενη άρνηση ή δισταγμός να πάει στο σχολείο ή να μείνει μόνο του χωρίς κάποιον σημαντικό ενήλικα για το ίδιο το παιδί.
• Επίμονη απροθυμία ή άρνηση να κοιμηθεί μόνο του το βράδυ χωρίς την σωματική εγγύτητα του ανθρώπου που νοιώθει εξαρτημένο μαζί του.
• Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες σχετικά με την απομάκρυνση του παιδιού από τους σημαντικούς ανθρώπους για το ίδιο.
• Συνεχή και επαναλαμβανόμενα παράπονα σχετικά με σωματικούς πόνους και αδιαθεσίες όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά κ.α., ειδικά όταν πρόκειται να συμβεί/ή συμβαίνει αποχωρισμός από τα σημαντικά, για το παιδί, πρόσωπα.

Οι γονείς είναι καλό να αξιολογούν τη συμπεριφορά τους και να γνωρίζουν κάθε φορά πώς είναι καλό να πράττουν ώστε να αποφύγουν να γίνουν απορριπτικοί προς το παιδί τους αλλά και να μην ενισχύουν εξαρτητικές σχέσεις μαζί του. Η ανάπτυξη υγιούς προσωπικότητας και οι θετικές διαπροσωπικές σχέσεις απαιτούν να εξασφαλιστεί μια ισορροπία στην ανάγκη του παιδιού να απαιτεί από τους άλλους και την ικανότητά του να αναγνωρίζει τις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι από αυτό. Η ερευνήτρια ψυχολόγος Diana Baumrind ονομάζει «αυθεντικούς γονείς» αυτούς, οι οποίοι κατορθώνουν την πραγμάτωση αυτής της ισορροπίας, στην ανατροφή του παιδιού τους:

• Ο αυθεντικός γονέας επιχειρεί με ορθολογικό τρόπο, να κατευθύνει τις δραστηριότητες του παιδιού.
• Ενθαρρύνει την γλωσσική επικοινωνία με το παιδί και εξηγεί τους λόγους για τις διάφορες αποφάσεις και ενέργειές του.
• Δείχνει μεγάλη εκτίμηση στην αυτό- έκφραση του παιδιού αλλά συγχρόνως απαιτεί σεβασμό προς τους κοινωνικούς κανόνες, στη συνέπεια και την υπευθυνότητα.
• Αμείβει τόσο την αυτονομία των αποφάσεων του παιδιού όσο και την συμμόρφωσή του στους κανόνες.
• Ασκεί σταθερό έλεγχο στα σημεία όπου αυτός και το παιδί έχουν διαφορετικές απόψεις αλλά δεν πνίγει το παιδί σε περιορισμούς.
• Αναγνωρίζει τα δικά του δικαιώματα ωε γονέας αλλά σέβεται τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τις ιδιαιτερότητες του παιδιού.
• Ο αυθεντικός γονέας επαινεί και αμείβει το παιδί για τις αρετές που έχει κατακτήσει αλλά συγχρόνως θέτει στόχους και για το μέλλον.
• Οι γονείς είναι καλό να θυμούνται πως τα παιδιά προσαρμόζονται καλύτερα και νοιώθουν πιο ασφαλή όταν δεν τους στερούν, χωρίς λόγο, κάτι που είναι σταθερό και σημαντικό για τη ζωή τους.
• Οι νέες εμπειρίες για το παιδί, πρέπει να εισάγονται σταδιακά και με ηρεμία- όπως το να κοιμηθεί το παιδί στο σπίτι ενός φίλου του, να γίνει μέλος μιας αθλητικής ομάδας.

Είναι καλό γονείς και παιδαγωγοί να θυμόμαστε πως η ανεξαρτησία προϋποθέτει την εξάρτηση. Το κάθε παιδί μπορεί να γίνει ανεξάρτητο μόνον αφού μάθει ότι μπορεί να βασίζεται στην αποδοχή, στην επιδοκιμασία και στην υποστήριξη των γονέων του.