Πολυαισθητηριακή Προσέγγιση στην διδασκαλία ξένης γλώσσας

 

Πολυαισθητηριακή ονομάζεται η διδασκαλία εκείνη που βασίζεται στην χρήση και την συμβολή όλων των αισθήσεων του παιδιού, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Η πολυαισθητηριακή προσέγγιση στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας αποτελεί μια σημαντική πλευρά της διδασκαλίας δυσλεξικών μαθητών η οποία περιλαμβάνει, όπως φανερώνει και η ετυμολογία της λέξης, την χρήση οπτικού, ακουστικού και κιναισθητικού ερεθίσματος σε συνδυασμό, με σκοπό να βελτιώσει και να ενισχύσει την μνήμη και την εκμάθηση του γραπτού λόγου του νέου γλωσσικού κώδικα.

Οι δραστηριότητες που συνδυάζουν δύο ή περισσότερες αισθητηριακές στρατηγικές με σκοπό την καλύτερη κατανόηση / αφομοίωση της πληροφορίας βρίσκονται κάτω από αυτή την ομπρέλα.

Το μαθησιακό προφίλ του ατόμου είναι συνήθως ένα. Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε μαθητής, και κατ’ επέκταση το κάθε άτομο, έχει ένα «κανάλι» το οποίο είναι πιο ενεργό και αποτελεσματικό στην πρόσληψη της νέας γνώσης. Τα επικρατέστερα μαθησιακά προφίλ είναι το οπτικό και το ακουστικό, το οποίο συνεπάγεται ότι το μεγαλύτερο μέρος δραστηριοτήτων / υλικού που περιλαμβάνονται στα ξενόγλωσσα βιβλία ή σχεδιάζονται από τους εκπαιδευτικούς με σκοπό την ενίσχυση των μαθητών,  απευθύνονται κυρίως σε αυτούς τους δύο τύπους μαθητή. Για παράδειγμα, η χρήση εικόνων και η παρουσίαση υλικού μέσω της χρήσης του πίνακα απευθύνονται στον οπτικό τύπο, ενώ οι ακουστικές ασκήσεις και η προφορική παρουσίαση υλικού / φαινομένων από τον καθηγητή στοχεύουν στον ακουστικό τύπο.

Είναι ευνόητο ότι η επιλογή του πρώτου ή του δεύτερου τύπου παρουσίασης μόνο, αδικεί τους υπόλοιπους μαθητές που στερούνται την δυνατότητα να ενεργοποιήσουν το πιο αποδοτικό για αυτούς κανάλι με σκοπό να αφομοιώσουν την πληροφορία. Η χρήση της πολυαισθητηριακής διδασκαλίας εμπλέκει την αίσθηση της αφής αλλά και την κίνηση δίνοντας στον μαθητή την δυνατότητα να αφομοιώσει και να δημιουργήσει μνήμες που θα ενισχύσουν τις οπτικές και ακουστικές που συνήθως προσφέρονται μέσα στην ξενόγλωσση τάξη.

Ο Dr. Samuel Terry Orton και η επιστημονική του ομάδα ήταν οι πρώτοι που εφάρμοσαν πολυαισθητηριακές τεχνικές ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1920. Κατά την διδασκαλία συνέστησαν να γίνονται συνεχώς συνδέσεις της «γλώσσας που βλέπουμε» (οπτικό ερέθισμα), της «γλώσσας που ακούμε» (ακουστικό ερέθισμα) και των γλωσσικών συμβόλων που μπορούμε να αγγίξουμε (κιναισθητικές τεχνικές) με σκοπό ο μαθητής να μάθει να συλλαβίζει και να διαβάζει. Η ταυτόχρονη χρήση  / εμπλοκή ματιών, αυτιού, χεριών και σώματος θα βοηθήσει τον δυσλεξικό (και όχι μόνο) μαθητή να απορροφήσει, να αφομοιώσει και να διατηρήσει την γνώση έχοντας οργανώσει αυτήν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Χαρακτηριστικό των μαθητών με δυσλεξία, είναι τα ελλείμματα φωνολογικής ενημερότητας. Σκοπός του ειδικού είναι να βοηθήσει τον μαθητή να κάνει την σωστή σύνδεση ήχου  – συμβόλου γρήγορα και με ακρίβεια και να δημιουργήσει στο μαθητή μνήμες ώστε να είναι σε θέση να ανακαλέσει τη σωστή σύνδεση μελλοντικά.

Πέρα από αυτό, οι μαθητές με ΜΔ αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε μία ή περισσότερες περιοχές στην ανάγνωση , την ορθογραφία, την γραπτή έκφραση, τα μαθηματικά. Η πολυαισθητηριακή προσέγγιση βοηθά τους συγκεκριμένους μαθητές να αξιοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία και κατ’ επέκταση να μάθουν. Ο αυξανόμενος βαθμός δυσκολίας θα βοηθήσει τον μαθητή να ακολουθήσει την διαδικασία της μάθησης βήμα – βήμα.

Σε περίπτωση που ο ειδικός επιλέξει να προσεγγίσει το αντικείμενο / φαινόμενο που διδάσκει πολυαισθητηριακά, είναι χρήσιμο να γνωρίζει τις παρακάτω  βασικές αρχές πολυαισθητηριακής διδασκαλίας για να κάνει την σωστή επιλογή υλικού και χειρισμών:

• Ταυτόχρονη χρήση ερεθισμάτων (οπτικό, ακουστικό, κιναισθητικό).
• Οργάνωση υλικού σύμφωνη με την λογική σειρά της γλώσσας(από το απλό στο σύνθετο).
• Διδασκαλία νέων εννοιών βασισμένη στην πρότερη γνώση.
• Συστηματικές επαναλήψεις για ενίσχυση της μνήμης.
• Άμεση διδασκαλία (τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο) με συνεχή αλληλεπίδραση εκπαιδευτικού – μαθητή.
• Ευέλικτος τρόπος διδασκαλίας βασισμένος στις ατομικές ανάγκες του μαθητή.
• Διδασκαλία συνθετικού και αναλυτικού τρόπου σκέψης (από το μέρος στο όλο, από το όλο στο μέρος).
• Παράλληλη διδασκαλία των διαφορετικών τομέων του γλωσσικού κώδικα (πραγματολογία, σημασιολογία, σύνταξη, μορφολογία).

Γνωρίζοντας λοιπόν τις θεμελιώδεις αρχές της πολυαισθητηριακής προσέγγισης, ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει την φιλοσοφία η οποία θα διέπει τον τρόπο που διδάσκει. Στην συνέχεια μπορεί να σχεδιάσει ο ίδιος σειρά από δραστηριότητες που θα εμπλουτίσουν την μαθησιακή διαδικασία και θα ενισχύσουν τους μαθητές με ή χωρίς ΜΔ με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. Ακολουθούν κάποιες ενδεικτικές  τεχνικές / υλικά που μπορούν να συνδυαστούν σε ποικίλους τύπους δραστηριοτήτων ώστε να απευθύνονται σε περισσότερα από ένα αισθητηριακά κανάλια κάθε φορά. Απαραίτητη προϋπόθεση η φαντασία του ειδικού / εκπαιδευτικού!

Οπτικά ερεθίσματα

• Φωτογραφίες
• Flash cards
• Xρήση πίνακα
• Οθόνη υπολογιστή
• Χρήση projector
• Υπογράμμιση
• Χρήση σχεδιαγραμμάτων
• Ανάθεση στον μαθητή να κατασκευάσει εικόνες, ζωγραφιές
• Slides
• Χρήση συμβόλων
• Χρήση χειρονομιών (περιλαμβάνει και το κιναισθητικό μονοπάτι)
• Διαφορετική διάταξη στο χαρτί
• Drills με οπτικό ερέθισμα
• Χρήση καθρέφτη κατά την παραγωγή φωνημάτων (κάποιες φορές ακόμα και η υπερβολή στην κίνηση  / θέση στόματος / χειλιών κατά την παραγωγή ήχων μπορεί να βοηθήσει το παιδί να συγκρατήσει καλύτερα τον σωστό τρόπο παραγωγής του φωνήματος)
• Εντοπισμός συγκεκριμένου ήχου σε λέξη που δίνεται γραμμένη στον πίνακα / σε κάρτες (οπτικό και ακουστικό ερέθισμα)

Ακουστικά ερεθίσματα

• Ανάγνωση από μαθητές φωναχτά μέσα στην τάξη
• Ανάγνωση ανά ζεύγη
• Ηχογραφημένες ιστορίες
• Τραγούδια
• Προφορικές οδηγίες
• Χρήση Η/Υ για ανάγνωση κειμένου
• Ποιηματάκια με ομοιοκαταληξίες
• Προφορικά γλωσσικά παιχνίδια
• Συζήτηση
• Ηχογράφηση υλικού για μελέτη στο σπίτι
• Διήγηση ιστοριών / ανέκδοτα
• Drills με ακουστικό ερέθισμα (οι μαθητές επαναλαμβάνουν αρκετές φορές νέους ήχους ή λέξεις που περιλαμβάνουν τους νέους ήχους αφού πρώτα τους ακούσουν από τoν εκπαιδευτικό).

Κιναισθητικές τεχνικές

• Γραφή σε άμμο
• Συναρμολόγηση πάζλ
• Χρήση πηλού / πλαστελίνης
• Παλαμάκια ή άλλη ρυθμική κίνηση για να συνοδεύσει δραστηριότητες
• Χορευτικές κινήσεις
• Drills συντονισμένα με συγκεκριμένες κινήσεις
• Αντιγραφή λέξεων με νέους ήχους( αν γίνεται και ταυτόχρονη ανάγνωση της λέξης τότε το ερέθισμα είναι επίσης οπτικό και ακουστικό)

Το «άνοιγμα» πολλών καναλιών πρόσληψης της πληροφορίας, βοηθά ειδικά τον μαθητή που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες, να λάβει την γνώση με ευκολότερο και σίγουρα πιο ευχάριστο τρόπο καθώς ταυτόχρονα προσφέρεται ποικιλία υλικών / δραστηριοτήτων που επιλέγονται ή σχεδιάζονται από τον εκπαιδευτικό προκειμένου να προσεγγίσει ένα θέμα / φαινόμενο πολυαισθητηριακά.

Μέσω της συγκεκριμένης προσέγγισης ενισχύονται και αναπτύσσονται όλες οι αισθήσεις του μαθητή που αντιμετωπίζει ΜΔ, εμπλουτίζεται η μαθησιακή εμπειρία και ενισχύεται το κίνητρο του μαθητή για μάθηση. Δίκαια λοιπόν η υιοθέτηση της συγκεκριμένης προσέγγισης θεωρείται από τους ειδικούς πολύ ωφέλιμη.

Διαβάστε για το πρόγραμμα εκμάθησης ξένης γλώσσας “ikid for English”

 

ΠΗΓΕΣ
Just The Facts….Information provided by the International Dyslexia Association
www.housing.sc.edu / ACE Multi Sensory Learning Strategies
Praveen ,A ,V. What is multisensory teaching techniques? www.lexiconreadingcenter.org
www.learninghelp.org.au.  Multisensory approaches to teaching
www.lexiconreadingcenter.org. What is multisensory teaching techniques?