Παιδιά στην εφηβεία, Γονείς σε κρίση!

Παιδιά στην εφηβεία, Γονείς σε κρίση! Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό για το τι είναι εφηβική ηλικία, μπορούμε να πούμε πως είναι η αναπτυξιακή περίοδος μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενήλικης ζωής, με περίοδο έναρξης τις μεταβολές της φυσιολογίας της ήβης και αποκορύφωση την απόκτηση του ενήλικου ρόλου και το σχηματισμό προσωπικής ταυτότητας.

Η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται από ραγδαίες αλλαγές στα ακόλουθα επίπεδα:

[unordered_list style=”tick”]

• Σωματικό/φυσιολογικό: ανάπτυξη δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου, αναπαραγωγική ικανότητα.
• Ψυχολογικό: τάση προς αυτονόμηση, έντονη διεκδίκηση ανεξαρτησίας, σύστημα αξιών.
• Γνωστικό: η σκέψη μετακινείται από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο.
• Συναισθηματικό: θυμός, απογοήτευση, θλίψη, οργή, αλλαγή από την ατομοκεντρική διάθεση στο «μαζί» όσον αφορά τους συνομηλίκους.
• Κοινωνικό: επιρροές από συνομηλίκους, διαμόρφωση πιο σταθερών και στενών σχέσεων, αποφάσεις σχετικά με την επιλογή επαγγέλματος.

[/unordered_list]

Αυτήν ακριβώς την περίοδο, τόσο ξαφνικά, οι γονείς παρατηρούν πως έχουν ένα άλλο παιδί. Οι παρακάτω φράσεις, εν μέρει, αντικατοπτρίζουν τις αγωνίες των γονέων: «Μα ήταν καλό παιδί, τι έγινε έτσι ξαφνικά;», «Ήταν μαθήτρια του 20 και τώρα δεν μαζεύεται», «Δε σέβεται κανέναν, συνέχεια αντιμιλάει», «Θέλει να αγοράσει μολύβι ματιών και ρούζ, είναι δυνατόν να πάει βαμμένη στο σχολείο;»

Οι γονείς δικαιολογημένα αντιδρούν, βλέποντας αλλαγές στη συμπεριφορά του έφηβου παιδιού τους καθώς διακατέχονται από συναισθήματα φόβου και ανησυχίας για τη σωματική τους ακεραιότητα, τη μαθησιακή τους πορεία, τους στόχους που θέτει το παιδί τους, τους ανθρώπους που συναναστρέφεται και επηρεάζεται, τους ηθικούς κώδικες που υιοθετεί. Πότε όμως ο φόβος και η ανησυχία των γονέων, το νοιάξιμο και η φροντίδα για τα έφηβα παιδιά τους γίνεται θυμός και απαξιωτικά σχόλια και ξεκινά το «παιχνίδι εξουσίας και του ισχυρού» μεταξύ εφήβου και γονέα;

Η παρορμητικότητα και οι συναισθηματικές αντιδράσεις των εφήβων μοιάζουν συχνά υπερβολικές και σχεδόν πάντα έχουν ως στόχο πρόσωπα εξουσίας, πρόσωπα που ξέρουν πως ό, τι και αν γίνει θα τους σταθούν. Οι πράξεις τους παρουσιάζουν μεγάλη ασυνέπεια. Είναι απόλυτα φυσιολογικό για ένα έφηβο να συγκρούεται έντονα με τον πατέρα του και την αμέσως επόμενη στιγμή να γελά και να είναι σε κατάσταση ευφορίας μιλώντας με έναν φίλο του στο τηλέφωνο. Τι μπορούν να κάνουν όμως οι γονείς;

Χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού γονέα

[unordered_list style=”tick”]

• Δείχνοντας αγάπη: οι έφηβοι χρειάζονται ενήλικες που να είναι «εκεί» για αυτούς, να μπορούν να κάνουν μια υγιή σύνδεση μαζί τους, να μπορούν να επικοινωνήσουν, να περάσουν χρόνο μαζί, να δείξουν αυθεντικό ενδιαφέρον και νοιάξιμο. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι έφηβοι μαθαίνουν να φροντίζουν και να αγαπούν τους ανθρώπους γύρω τους.
• Παρέχοντας υποστήριξη: οι έφηβοι έχουν ανάγκη από υποστήριξη καθώς έρχονται αντιμέτωποι με προβλήματα που μπορεί να μοιάζουν ασήμαντα στους γονείς αλλά τους ίδιους τους επηρεάζουν ποικιλοτρόπως. Θέλουν επιβράβευση όταν έχουν δώσει τον καλύτερό τους εαυτό για κάτι. Χρειάζονται συνεχή ενίσχυση για να αναπτύξουν τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά και να δώσουν έμφαση στις δεξιότητές τους.
• Θέτοντας όρια: οι έφηβοι χρειάζονται γονείς οι οποίοι με συνέπεια να παρέχουν δόμηση και επίβλεψη, κατάλληλη κάθε φορά με την ηλικία του εφήβου. Η οριοθέτηση κρατά ασφαλείς τους εφήβους τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Οι γονείς, είναι ξεκάθαρο, πως πρέπει να θέτουν περιορισμούς στις επιθυμίες των έφηβων παιδιών τους και να βάζουν όρια, τα οποία κάθε φορά πρέπει να είναι ξεκάθαρα στους εφήβους και να εξηγείται ο λόγος της απόφασής τους.
• Ο γονιός ως πρότυπο: οι έφηβοι χρειάζονται ισχυρά πρότυπα ρόλων, πρότυπα με τα οποία θα ταυτιστούν μαζί τους και θα υιοθετήσουν στάσεις και συμπεριφορές τους. Οι πράξεις μιλάνε πάντα δυνατότερα από τα λόγια οπότε οι γονείς πρέπει να υιοθετούν συμπεριφορές και αξίες τις οποίες ελπίζουν πως και το έφηβο παιδί τους θα αναπτύξει. Οι έφηβοι εξερευνούν τις πιθανότητες «του ποιοι μπορούν να γίνουν». Επηρεάζονται από όλους και όλα, γονείς, συνομηλίκους, διάσημες προσωπικότητες.
• «Δείχνοντας» την υπευθυνότητα: δεν έχουμε γεννηθεί, γνωρίζοντας πώς να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα. «Το αίσθημα της υπευθυνότητας» διαμορφώνεται στο πέρασμα του χρόνου, για όλους. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αργότερα που μεταβαίνουν στην εφηβική ηλικία πρέπει να μαθαίνουν να είναι πιο υπεύθυνα όπως με το να καθαρίζουν το δωμάτιό τους, να κάνουν τις σχολικές τους εργασίες χωρίς γκρίνιες και παράπονα, βοηθώντας στην προετοιμασία του μεσημεριανού, η παραδοχή των καλών αλλά και άσχημων επιλογών που μπορεί να κάνουν κ.α., γεγονότα, όλα, που συνεισφέρουν σ’ ένα καλό κλίμα μέσα στην οικογένεια.
• Παρέχοντας εμπειρίες: οι έφηβοι θέλουν να εξερευνήσουν ό, τι τους είναι άγνωστο και να κάνουν νέα πράγματα. Μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν καινούρια αθλήματα, να πειραματιστούν με διάφορες μορφές τέχνης, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες στην κοινότητα. Δημιουργήστε κατάλληλα περιβάλλοντα όπου θα μπορούσαν να ανθίσουν οι ικανότητές τους και συμμετέχετε μαζί τους, οι έφηβοι το έχουν ανάγκη. Πολλές φορές βέβαια θα πειραματιστούν και με ερεθίσματα που δεν είναι αρεστά στους γονείς και αποδεκτά για την ηλικία τους όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, οι βόλτες με μηχανάκι. Οι γονείς πρέπει να δείξουν υπομονή και κατανόηση. Είναι καλό οι γονείς να φέρνουν στο μυαλό τους τον εαυτό τους στην εφηβική ηλικία για να θυμούνται πως τον γονιό τους τότε, τον θέλανε σύμμαχο και όχι εχθρό.
• Δείχνοντας σεβασμό: υπάρχει η τάση, οι ενήλικες να βάζουμε σε όλους τους εφήβους την ταμπέλα του «δύσκολου ή του αντάρτη». Οι έφηβοι όμως ποικίλουν στις αντιδράσεις και στάσεις τους όπως συμβαίνει με όλα τα παιδιά, κάθε ηλικιακής ομάδας. Ο κάθε έφηβος έχει ανάγκη να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και αυτό προϋποθέτει πως οι ενήλικες θα αναγνωρίσουν και θα εκτιμήσουν τη διαφορετικότητά τους και θα τον δουν ως μοναδικό άτομο. Σεβασμός επίσης σημαίνει πως οι γονείς θα πρέπει να δείχνουν ενσυναίσθηση, προσπαθώντας να δουν τα πράγματα από τη μεριά των έφηβων παιδιών τους και να σκεφτούν τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους. Ο σεβασμός πάντα κερδίζεται με σεβασμό.

[/unordered_list]

Δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς ούτε εγχειρίδιο του καλού γονέα. Αυτό που χρειάζεται είναι ωριμότητα στις αντιδράσεις, προσωπική δουλειά του κάθε γονέα για να ενημερώνεται σχετικά με θέματα που αφορούν την εφηβική ηλικία, συνεχή κριτική των αντιλήψεων και συμπεριφορών μέχρι σήμερα απέναντι στους εφήβους, ενδιαφέρον και κατανόηση.